Contrei

Fonteinbuurt

Contrei heeft in opdracht van Woningstichting Ons Doel onderzoek gedaan naar de cultuurhistorische waarden van de Fonteinbuurt in Leiden, ten behoeve van plannen om de woonkwaliteit van de buurt te verbeteren. De buurt is onderdeel van het beschermd stadsgezicht Zuidelijke Schil. De Fonteinbuurt kwam in de jaren twintig van de twintigste eeuw in drie fases tot stand. De architect Cornelis Ponsen, tevens voorzitter van Ons Doel, ontwierp het woningbouwproject als onderdeel van de Tuinstadwijk, onderdeel van de uitbreiding Zuidelijke Schil. De wijk werd dan ook ontworpen in het licht van de toen populaire tuinstadgedachte. Ponsen maakte een efficiënt plan dat bestond uit beneden-bovenwoningen en vier winkelpanden. Het ontwerp had een ruim stratenplan en uitgebreide groenvoorzieningen met o.a. een plantsoen, een hof, diepe voortuinen en dubbele rijen achtertuinen voor de beneden- en bovenwoningen. De buurt ontwierp hij in zakelijke expressionistische stijl, verwant aan de architectuur van de Nieuwe Haagse School. De woningen werden uitgevoerd met bijzondere horizontale geleding en expressieve details. Onze bevindingen over de buurt hebben wij op 6 februari met de bewoners gedeeld tijdens een participatie-sessie.

Zaanstad post 45

De conceptversies van het Verhaal en de Atlas van Zaanstad zijn af! Contrei heeft in opdracht van de gemeente Zaanstad cultuurhistorisch onderzoek gedaan naar de wijken die in de periode 1945 – 1990 in Wormerveer, Krommenie, Assendelft, Westzaan, Zaandijk, Koog aan de Zaan en Zaandam gebouwd zijn. Doelstelling van dit onderzoek is een onderlegger te bieden voor de discussie over de toekomst van deze wijken. Binnen de metropoolregio Amsterdam staat Zaanstad voor een verdichtings- en herstructureringsslag waar ook gebieden uit deze periode onderdeel van uitmaken. Wij hebben de ontwikkelingsgeschiedenis van deze Zaanse wijken en buurten in kaart gebracht en een Atlas met wijktypologieën opgesteld om de gesprekken over behoud en ontwikkeling gestructureerd te kunnen voeren. Het onderzoek hebben wij in samenwerking uitgevoerd met Noor Mens. Ondertussen werken wij verder aan een definitieve versie.

Provimi

Na een avontuurlijke opname in de nog werkende fabriek en vele uren puzzelen om de ingewikkelde structuur van het gebouw te begrijpen, hebben wij het onderzoek naar de veevoederfabriek Provimi afgerond. Het voormalige pakhuis met woongebouw, die prominent aan de kop van de Rijnhaven staat, vormden samen met de naastgelegen Fenixloodsen één geheel en werd gebouwd door de Nederlandsch Amerikaanse Stoomvaart Maatschappij (N.A.S.M.). In de wederopbouwperiode trok de veevoederfabriek Provimi in het complex. In 1970 werd in het kader van een modernisering de grote, nog bestaande silo aan het gebouw toegevoegd. Het complex waar Provimi nog steeds in huist vormt sinds 1917 een belangrijk onderdeel van de Rijnhaven en is daarmee een beeldbepalende component van de historische bedrijven en pakhuizen rondom de stadshaven.

Rijstuin

De Boomwoningen van Piet Blom, alias de Kubuswoningen, alias het Blaakse Bos aan de Binnenrotte/Rijstuin in Rotterdam, spreken tot de verbeelding van vele architectuurliefhebbers. Het complex is iconisch geworden, maar dat de toegankelijkheid van dit gemeentelijk monument aan de noordzijde al vanaf de bouw verre van optimaal is, is minder bekend. Tegen de wil van Blom in bleek de Rotterdamse Centrale Bibliotheek, in dezelfde periode gerealiseerd, meer ruimte te eisen aan de zijde van de Kubuswoningen, waardoor er slechts een smalle reep grond overbleef tussen beide gebouwen, de zogenaamde Rijstuin. Deze smalle ruimte diende bovendien ook nog het autoparkeren en de expeditie te moeten verzorgen. De Gemeente Rotterdam heeft – in het verlengde van de renovatie van de Centrale Bibliotheek – nu besloten de Rijstuin te upgraden naar een aangename toegang van zowel de Centrale Bibliotheek als de Kubuswoningen. Contrei is gevraagd de ruimte voor deze plannen vanuit cultuurhistorische optiek te onderzoeken.

De Oliebron, Katendrecht

Aan de hand van het nieuwe stedenbouwkundige plan (2022) voor de Rijnhaven en de ontwikkelingen in het Polsgebied van Katendrecht heeft de Gemeente Rotterdam Contrei de opdracht gegeven om een bouwhistorische opname te maken van de voormalige olie- en vetfabriek De Oliebron. Met behulp van archief- en literatuuronderzoek moeten wij tot een nauwkeurige bouwfasering komen. De voormalige olie- en vetfabriek uit 1912 was onderdeel van de eerste ontwikkelingsfase van de Rijnhaven en daarmee in zijn ouderdom uiterst zeldzaam op Katendrecht. Door meerdere uitbreidingen in de tijd is er een complex samengestelde bouwmassa ontstaan, met een menging van stijlen, variërend van Nieuwe Zakelijkheid en Heroriëntatie tot Wederopbouw. Op basis van de bouwfasering waarderen wij het complex. Gerichte adviezen over behoud en herontwikkelingen zullen het onderzoek af gaan sluiten.

Het verhaal van Capelle

Het Verhaal van Capelle is klaar! In 2022 heeft ons bureau in nauwe samenwerking met architectuurhistorica Noor Mens de opdracht uitgevoerd om de ontwikkelingsgeschiedenis van Capelle aan den IJssel ná 1945 – dus Wederopbouw én Post 65 – in kaart te brengen en een overzicht te geven van de cultuurhistorische bijzonderheden van de verschillende wijken uit deze lange periode, die als geen andere ten grondslag heeft gelegen aan het huidige karakter van deze omvangrijke groeikern.

Het rijk met illustraties gelardeerde werk is goed ontvangen en wordt door allerlei partijen – bevolking, gemeentelijke diensten, gemeenteraadsleden en gemeentebestuur gedownload en gelezen.

Handreiking Borging van Post 65 erfgoed

De ‘Handreiking Borging van Post 65 erfgoed’ in het omgevingsinstrumentarium is klaar en downloadbaar op verschillende websites! Contrei heeft in opdracht van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed samen met Bas Schout (Buro Schout) uit Breda in 2022 en begin 2023 gewerkt aan deze handreiking voor gemeenten voor het borgen van Post-65 erfgoed in het omgevingsplan.

In het overzichtelijke en rijk geïllustreerde document worden aanbevelingen gegeven hoe binnen het nieuwe omgevingsstelsel het Post 96 erfgoed zo effectief mogelijk geborgd kan worden en verknoopt kan worden met het omgevingsbeleid in zijn algemeenheid. Vragen als ‘hoe kan het instrument ‘programma’ gebruikt worden voor borging van erfgoed’, ‘hoe zou de gemeenteraad zijn nieuwe rol moeten invullen’ en ‘hoe kan participatie in relatie tot erfgoed worden vormgegeven’ komen aan de orde.

De handreiking is uiteraard ook uitstekend bruikbaar voor het borgen van erfgoed uit andere tijdvakken.

Meppel Omgevingsplan

Contrei is samen met Rho-Adviseurs en de gemeente Meppel aan de slag gegaan om de cultuurhistorische waarden en aanbevelingen uit de cultuurhistorische verkenning voor de binnenstad en centrumschil van Meppel (alle wijken tot en met de Wederopbouw), die ons bureau in 2013 al heeft afgerond, om te zetten in het Omgevingsinstrumentarium (Omgevingsvisie, Omgevingsplan, gebiedsprogramma’s, beleidsregels).

Aangezien de systematiek van de Omgevingswet een geheel andere is dan de huidige Wro en Wabo, zullen de bestaande aanbevelingen die gebaseerd zijn op de systematiek van het bestaande instrumentarium, zoals de dubbelbestemming cultuurhistorie en het huidige stelsel van de verplichting van een omgevingsvergunning bij alle normen in het bestemmingsplan, opnieuw tegen het licht moeten worden gehouden, zonder dat de kern van de advisering verloren gaat. Meppel geldt als een experiment in de provincie Drenthe