Contrei

Door niet-bekenden met de regio wordt Meppel vaak ingeschat als een uit zijn krachten gegroeid dorp, zonder vroeg-stedelijke wortels, misschien omdat het nooit verdedigingswerken heeft gehad. Maar dat is een vergissing. Het is een historische stad met een diepe geschiedenis, die in de Middeleeuwen is gaan groeien en al in de 17^e en 18^e eeuw was uitgegroeid tot een werkelijke stad. Een typisch Hollandse stad zelfs, met grachten, grachtenpanden, binnenstedelijke havens en smalle, drukke stadsstraten met representatieve winkels, woonhuizen en bedrijfspanden. Én een stad die de daaropvolgende groeifasen, zoals de grote steden die hebben doorgemaakt, eveneens heeft doorlopen: industrialisatie in de 19^e eeuw met bedrijvige havens en industrie aan de rand van de stad, de bouw van een station en een representatieve stationsstraat, de aanleg van een stadspark van de hand van de beroemde tuinarchitect Leonard Springer, wijken met volkswoningbouw in de 19^e en begin 20^e eeuwse traditie, tuindorpen in het Interbellum en villawijken uit deze zelfde periode. Uit de naoorlogse tijd dateren wederopbouwwijken en ‘post-65’ wijken.

Dit alles heeft veel en divers erfgoed nagelaten, vaak van hoge kwaliteit. Toch was de opdracht die de gemeente Meppel aan ons heeft verleend om de cultuurhistorische waarden van de historische binnenstad en 16 wijken en buurten hier omheen (‘Centrumschil’) in kaart te brengen geen abc’tje.

Met name de historische binnenstad was een afzonderlijke opgave, niet alleen omdat hier een grote samenballing van erfgoed te vinden is, maar vooral omdat hier in de Wederopbouw en de jaren ’70 en ’80 op niets ontziende wijze is door- en afgebroken. Op grond van plannen van de stedenbouwkundige ir. Roosenburg – grootvader van architect Rem Koolhaas – werden grote delen van de watergangen gedempt, stegen en straten afgebroken of geamputeerd en een auto-cityring om en dwars door de binnenstad gelegd. De wonden van deze operatie zijn nog altijd niet volledig geheeld. De vraag welke historische structuren in zo’n situatie nog herkenbaar zijn, welke waarde daar aan moet worden toegekend en welke waarde er aan de nieuwere ingrepen die de veel oudere laag hebben overschreven, moet worden gehecht, was een afzonderlijke opgave.

Met het oog op de toekomstige ontwikkelingen en om het cultuurhistorisch-ruimtelijk beleid te schragen heeft ons bureau naast de biografie en ruimtelijke analyse van de verschillende deelgebieden, deze deelgebieden elk voorzien van een algemeen cultuurhistorische waardering (top, hoog, midden en basis). Hiermee wordt voor grotere gebiedsdelen de basiskoers uitgezet van het ruimtelijk beleid, dat ook op omgevingsvisieniveau een rol vervult en een gebiedsbreed en lange termijn-fundament is voor het welstands- en het erfgoedbeleid. Voor elk deelgebied is bovendien een set aan aanbevelingen opgenomen, waarmee voor verschillende aspecten van behoud en ontwikkeling eveneens de lijnen van het ruimtelijk beleid, het welstandsbeleid en het erfgoedbeleid zijn uitgezet.

Dit onderzoek was de opmaat voor eenzelfde opdracht voor de rest van het grondgebied van Meppel.

Het onderzoek is nog altijd een onderlegger voor het ruimtelijk beleid.