Contrei

AM projectontwikkeling benaderde ons bureau in 2020 met de vraag bouwhistorisch onderzoek te doen naar Baan 74, de voormalige Keuringsdienst van Waren uit 1963, met een uitbreiding uit 1977. Het object in de binnenstad van Rotterdam heeft de status van beeldbepalend pand. Het gedachte programma van de ontwikkelaar op deze locatie bleek groter dan het huidige volume. Naast hergebruik van het gebouw bestond de wens een forse nieuwbouw in deze hoek van de wijk Cool te realiseren. Dit in het verlengde van de reeds ver uitgewerkte plannen voor de hoogbouw van de Baantoren, de Cooltower en de toren Downtown, achter de Schiedamsedijk. Het te ontwikkelen terrein betrof niet alleen Baan 74, maar ook de locatie van het naastgelegen GGD- gebouw. Dit gemeentelijk monument, ontworpen door Ad van der Steur, is een van de historische brandgrensmonumenten van Rotterdam en bood weinig mogelijkheden voor transformatie. In verband met de integratie van nieuw- en oudbouw hebben wij daarom AM voorgesteld een geïntegreerd onderzoek uit te voeren voor de locatie met de drie gebouwen.

Uit het historisch-stedenbouwkundig onderzoek – uitgevoerd in samenwerking met Noor Mens – volgden meerdere aanknopingspunten voor waardering en advisering. Zowel het oude GGD-gebouw als de Keuringsdienst werden oorspronkelijk beide ontsloten vanuit de rustige straat Baan en niet vanaf de drukke Schiedamsedijk, een destijds vanzelfsprekende keuze voor gebouwen die zich richtten op de volksgezondheid. Het gebouw van de Keuringsdienst is samen met de Brandweerkazerne, gelegen aan de andere zijde van de Ketelaarsstraat, een stedenbouwkundig ‘twee-eiïge tweeling’, beide ontworpen door gemeentearchitect Jakob Bister (1914 – 1987). Met de vooroorlogse bebouwing langs de Westzeedijk vormt het GGD-gebouw een besloten en intieme pleinruimte naast de besloten binnenhof van het GGD-complex. Vanuit deze hoofdconstateringen is een eerste set randvoorwaarden voor de locatie opgesteld.

Het werk van architect Bister had een aparte rol in het onderzoek. Bister’s oeuvre ontwikkelde zich vanuit de periode van naoorlogs Modernisme met fijnzinnige glasgevels – de Keuringsdienst vormt hier uitdrukking van – tot een meer brutalistische architectuuropvatting, gebruik makend van uitgewassen grindbetonconstructies. De uitbreiding van het gebouw langs de Schiedamsedijk van zijn hand is hier een uitdrukking van. De vliesgevel van het Keuringsdienstgebouw uit de jaren ’60 – een vroege gordijngevel – bleek bijzonder in zijn detaillering.

De analyse van beide gebouwen leverde voor wat betreft het interieur – met uitzondering van enkele locaties en de bijzondere constructie en trappenhuizen  –  geen bovengemiddeld waardevolle onderdelen op. Het gebouw uit de jaren ’60 bleek al grotendeels leeggehaald. Aan de waardenkaarten in het rapport is een ’indicatie van waarden’ toegevoegd. Wel troffen we een prachtig kunstwerk aan van de Rotterdamse kunstenaar Kees Franse (1924 – 1982) en een plastiek van Charles Karsten (1904 – 1974). De laatste had na een samenwerking met Ben Merkelbach in 1949 afscheid genomen van het architectenvak en ging zich aan het kunstenaarschap wijden.

Bij dergelijke complexe projecten kan een cultuurhistorisch onderzoek zich niet alleen beperken tot een waardenstelling. Daarom hebben we in aanvulling op de waardering en advisering op onderdelen een transformatiekader opgesteld voor de locatie. Hierin is aandacht besteed aan de complexe stedenbouwkundige karakteristiek van de locatie met zijn voor-, achter- en expeditiestraten, de hoogte van de Rotterdamse Laag (bouwhoogte) en de mogelijkheden voor overhuiving van de bestaande volumes. Dit kader wordt nu gebruikt voor de ontwikkeling van de locatie.