Locatie

Zoetermeer

Hoofdcategorie

Gebouwen en complexen

Subcategorie

Quickscans
Beeldbepalende objecten

Uitvoeringsjaar

2019

Opdrachtgever

Gemeente Zoetermeer, Erfgoed en Architectuur

Projectteam

Marcel van Winsen, Hugo van Velzen, Pieter Waijer, Maurice Moerland, Sanne van Drenth

In samenwerking met

Alex Hendriksen (architectuurhistoricus)

Twee torenflats aan de Van Aalstlaan, arch. Bakker en Bakker, 1968-1972

Bron: Contrei

De toenemende interesse voor jong erfgoed heeft onder meer zijn beslag gekregen in het programma van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed: Verkenning Post 65. De stad Zoetermeer – die voor wat betreft stedenbouw en architectuur met Almere het brandpunt van deze periode vormt –heeft in het kader van dit programma ons bureau gevraagd cultuurhistorisch onderzoek te verrichten naar de Zoetermeerse stedenbouw en architectuur uit de Post-65 periode. Hiermee wil de gemeente een gedegen fundament slaan voor de selectie van naoorlogs erfgoed uit de periode 1965-1990 en voor de bescherming en cultuurhistorisch verantwoorde doorontwikkeling van bijzondere wijken en buurten.

Vanwege de zeer vroege aanwijzing van het toenmalige dorp als groeikern – in 1962 – is Zoetermeer de enige ‘New Town’ die alle perioden van stedenbouw en architectuur van Wederopbouw en post-Wederopbouw op zijn grondgebied heeft verenigd: van de naoorlogse, modernistische stempel-stedenbouw naar de grootschalige plaatflatwijken, van de kleinschalige ‘Habitat-wijken’ naar de neo-rationele stedenbouw en architectuur uit de jaren ’80 en ’90. Het begin van de ‘lifestyle-architectuur’ van Postmodernisme en Supermodernisme – eveneens rijkelijk vertegenwoordigd in Zoetermeer – sluit deze onderzoeksperiode af. Niet voor niets wordt Zoetermeer het ‘Nederlands laboratorium voor naoorlogse stedenbouw en architectuur’ genoemd.

Het post-65 onderzoek van Zoetermeer loopt langs twee sporen: (1) cultuurhistorische verkenningen van de 8 wijken die in de periode 1965 – 1990 tot stand zijn gekomen (plus één wijk uit de periode 1945-1965), (2): ‘quick scans’ van gebouwen, projecten en ensembles ten behoeve van de aanwijzing van monumenten en beeldbepalende panden/complexen.

In het verlengde van de wijkverkenningen (zie onder Gebieden en ruimtelijke structuren) heeft de afdeling Stedelijke Ontwikkeling van de Gemeente Zoetermeer ons bureau gevraagd om van 75 gebouwen, projecten en ensembles uit de periode 1965-1990 quick scans te maken. Deze quick scans zijn kernachtige inventarisaties, waarin objecten op hun cultuurhistorische, stedenbouwkundig-historische en architectuurhistorische kwaliteiten worden onderzocht en gewaardeerd, aan de hand van inzichtelijke criteria. Deze criteria – ook voor niet-ingewijden begrijpelijk gemaakt door middel van een uitleg per selectiecriterium – hebben wij binnen ons bureau ontwikkeld, maar wel aanhakend bij de landelijke systematiek. De waardering van Post-65 erfgoed vergt een iets andere blik op, en een andere weging van de cultuurhistorische waarden dan erfgoed in oudere steden of wijken: criteria als ‘ouderdomswaarde’ of ‘herinneringswaarde’ zijn lang niet altijd bruikbaar, terwijl juist de ontwerpkwaliteiten en de logica van concept naar uitwerkingsniveau een veel grotere rol spelen.

Een breed samengestelde commissie van deskundigen binnen de gemeente en burgers zal op basis van onze waardering de objecten definitief aanwijzen als monumentaal, beeldbepalend of karakteristiek.

Woningen Albertshoven, arch. Ton Alberts, Max van Huut, 1974

Bron: Stadsarchief Zoetermeer

Woningen Hoekerkade, arch. Knoop & Nieuwveld b.v., 1981

Bron: Contrei

Hof in het ‘Scheveningse Dorp’, arch. Bob de Dulk en Jan Westerduin, 1979-1981

Bron: Contrei

De Mammoet, arch. J. Vlaming, 1980

Bron: Contrei