Contrei

Aan de kop van de Rijnhaven staat een grote silo als landmark, onderdeel van veevoederfabriek Provimi (Cargill) die in de wederopbouwperiode zijn intrek nam in het toen al veel oudere pakhuis (met woongebouw) van de voormalige Nederlandsch Amerikaanse Stoomvaart Maatschappij (N.A.S.M.)/ H.A.L. (Holland America Lijn). Dit pakhuis vormde samen met de naastgelegen San Franciscoloods ( Fenixloodsen) één geheel. Het huidige complex van Provimi vormt sinds 1917 een belangrijk onderdeel van de Rijnhaven en van de historische bedrijven- en pakhuizenstrook langs de noordwand van Katendrecht.

Aan de hand van de (woningbouw)ontwikkelingen op Katendrecht en de vraag of hier wellicht een andere functie kan komen, heeft de Gemeente Rotterdam ons bureau gevraagd het gebouw bouwhistorisch te inventariseren en te waarderen, als onderlegger voor toekomstige ontwikkelingen.

Het pakhuis met vier verdiepingen met woningen op de kop werd samen met de langgerekte San Franciscoloods in 1917 gebouwd als uitbreiding van de N.A.S.M. Het ontwerp voor het complex werd gemaakt door architect Cornelis Nikolaas van Goor. Door de destijds snel groeiende haven  en stormachtige technologische ontwikkelingen werd het gebouw al snel gemoderniseerd. In 1921 werd het uitgebreid met een aanlegsteiger, een kraanbaan en andere technische installaties.

De economische depressie uit de jaren ’30 en de Tweede Wereldoorlog waren daarentegen grote tegenslagen voor het bedrijf. Tijdens de oorlog werden de pakhuizen waarschijnlijk tijdelijk verhuurd. Mogelijk was Provimi toen nog in bezit van de H.A.L. De oorlog had vooral de San Franciscoloods getroffen, het pakhuis met woningen (Provimi) bleef gespaard. Na de oorlog werden de kades hersteld en verbreed.

Rond 1950 werd het pakhuis met woningen aangekocht door de veevoederproducent Bonda; vanaf dit moment zou het gebouw verder gaan als veevoederfabriek onder de naam Provimi.  Architect Dirk Hoekveen tekende in 1954 de verbouwing van de plattegrond en moderniseerde het gevelschema van het pakhuis. In de loop van deze periode werden door hem meerdere aanpassingen aan het complex uitgetekend.

De meest beeldbepalende verandering aan het complex was de aanbouw van een silogebouw met representatief kantoor in 1970, naar ontwerp van De Hollandse Beton Maatschappij. De betonnen kolos bestond uit een mengerij en perserij volgens het verticale chargesysteem. Door het gebouw vóór de oude fabriek te plaatsen, zouden de vroegere mengzolders als opslagruimten kunnen worden gebruikt.

Domus ontwerp- en adviesburo voor de bouw maakte in januari 1999 het ontwerp voor een nieuwe kantoorruimte op de dakvloer, waarmee het hoofdgebouw vijf verdiepingen hoog werd. In 2005 kwam het eveneens tot een uitbreiding van kantoorruimtes op het dak van het hoofdgebouw.

In de loop van de tijd werd het woongebouw ook aangepast. Hierbij ging het voornamelijk om aanpassingen aan de plattegrond. Ze hielden voor een langere periode dezelfde functie. Pas in de latere fases van gebruik werden ze deels verbouwd tot kantoor en andere personeelsruimten.

Om greep te krijgen op het markante complex aan de Rijnhaven, hebben wij ons vragen gesteld over de totstandkoming, de vormgeving, het functioneren en de huidige staat van het complex. Het heeft geleid tot een cultuurhistorisch onderzoek en bouwhistorische analyse waarin het complex op onderdelen is beschreven en gewaardeerd. De bouwdelen pakhuis/hoofdgebouw, het woongebouw en de silo waren hierbij de ingang. Dit vanuit de overtuiging dat het complex bestaat uit duidelijk te onderscheiden onderdelen uit steeds een andere tijdsfase en met een eigen functionaliteit, vormgeving en uitdrukkingskracht en waarde. Ook is er gelet op de stedenbouwkundige routing tussen de Paul Nijghkade, de Veerlaan en Linker Veerdam. Ons onderzoek vond plaats toen de fabriek nog in bedrijf was.