Hoofdcategorie

Gebieden en structuren

Subcategorie

Cultuurhistorisch gebiedsonderzoek
Transformatie-opgaven en inpassingsstudies

Uitvoeringsjaar

2023

Opdrachtgever

Gemeente Zaanstad en Woningcorporatie Parteon

Projectteam

Hugo van Velzen, Marcel van Winsen, Sanne van Drenth, Fieke de Groot

Luchtfoto vanuit het oosten met de Lindelaan, het Agathepark en daarboven de Eikelaan met de Bomenbuurt. Datering afbeelding geschat 1955-1960

Bron: Historisch Genootschap Crommenie

In de voormalige gemeente Krommenie, onderdeel van het huidige Zaanstad, ligt de Bomenbuurt. De buurt kwam in drie fasen tijdens de jaren ’50 tot stand ten behoeve van huisvesting van arbeiders in de Krommeniese industrie. De architectuur was van één hand. De Krommenieër architect Melchert Ariezoon Leguijt ontwierp de buurt binnen het grotere stedenbouwkundige kader dat uitgezet was door het Rotterdamse bureau Verhagen, Kuiper, Gouwetor, de Ranitz.

Woningcorporatie Parteon heeft zich ten doel gesteld delen van de bebouwing in de Bomenbuurt te amoveren en te vervangen door nieuwbouw. Er is – in samenwerking met de gemeente Zaanstad – aan ons bureau gevraagd een cultuurhistorische analyse te maken voor de waardering van de stedenbouwkundige structuur en de laagbouwwoningen aan de Wilgenkade en aan de oostzijde van de Kastanjestraat.

Naar aanleiding van het onderzoek constateerden wij dat het buurtje wordt gekenmerkt door sobere, maar ook door intieme architectuur en stedenbouw. De ontwerper Melchert Leguijt heeft er op fijnzinnige wijze twee ruimtelijke systemen gecombineerd, die kenmerkend zijn voor de eerste periode van de Wederopbouw: de traditionele tuinwijkverkaveling met halfopen bouwblokstructuur en een modern-romantische interpretatie van tuinwijkprincipes met een meer open verkavelingsstructuur. De architectuur van de laagbouwwoningen, die zich kenmerkt door de ritmering in de gevelwand, het roodbruine metselwerk, de rode pannenkap en traditionele ornamenten zoals de vleugelstukken aan de dakkapellen, is van hoge kwaliteit en zeldzaam binnen het oeuvre van Leguijt.

Het onderzoek resulteerde in een rijk geïllustreerd document met een wijkbiografie en een ruimtelijke analyse van de Bomenbuurt. Daarnaast is advisering voor de toekomstige omgang met de buurt opgenomen. Kenmerkende karakteristieke elementen zijn daarin benoemd als uitgangspunt voor stedenbouw, architectuur en openbare ruimte.

Het principe van ‘Sprekende kopgevels’: rijk silhouet (Berkenstraat)

Bron: Contrei

De Wilgenkade circa 1951-1955

Bron: Archief Zaanstad

Overzicht bouwfasering Bomenbuurt

Bron: Contrei