Contrei

Aan de zuidzijde van de Maashaven prijken drie indrukwekkende industriecomplexen, die hier vanaf het prille begin van de haven hebben gestaan. Het zijn de bouwwerken die we tegenwoordig kennen als de Maassilo en de fabrieken van Quaker Oats en Meneba. Ondanks het feit dat zij het gezicht van de stadshavens op Zuid al meer dan 100 jaar dicteren en de monumentale waarde er vanaf spat, kent deze Steampunk-architectuur geen enkele juridisch bescherming. In het verlengde van ons onderzoek naar de Maashaven als geheel (zie onder Gebieden en Ruimtelijke Structuren), hebben we een deelonderzoek uitgevoerd naar de cultuurhistorische waarden van deze drie silo- en fabriekscomplexen.

De Maashaven was in 1905 gereed en tussen 1910 en 1915 verrezen er achter elkaar een graansilo, een meelfabriek en een rijstpellerij aan de lange, met steenglooiingen bekleedde zuidoever van de haven. De bouw ging gelijk op met de introductie van de silo als nieuw gebouwtype in Nederland. Architect van de graansilo (Maassilo, 1910) was J.P. Stok. Dit was de eerste silo van Nederland die volledig werd geconstrueerd van gewapend beton. De meelfabriek (Meneba, 1913) en de rijstpellerij (Quaker Oats, 1915) werden beide ontworpen door Michiel Brinkman en vormden twee van zijn eerste grote opdrachten als zelfstandig architect. De schepen werden gelost door middel van elevatoren en lostorens op de kade, waarna het graan in de silocellen werd opgeslagen. In de loop van de 20^e eeuw zijn de drie complexen steeds weer uitgebreid, met de meelfabriek van Meneba als bijna futuristisch ogende apotheose. 120 jaar na dato zijn Quaker Oats en Meneba nog steeds in bedrijf. De Maassilo is  getransformeerd tot een beroemde evenementenlocatie.

Op basis van archief- en literatuuronderzoek en de originele bouwtekeningen van de verschillende aanpassingen en uitbreidingen van elk van de drie complexen, zijn we tot een nauwkeurige bouwfasering gekomen. Het onderzoek maakte duidelijk  dat de complexen grotendeels ontworpen zijn door slechts een handvol vooraanstaande  architecten, met een hoofdrol voor het bureau Brinkman & Van der Vlugt. Dit heeft geresulteerd in een opmerkelijk samengestelde bouwmassa, opgebouwd in verschillende tijdsperioden en met een levendige menging van stijlen, variërend van Heroriëntatie en Nieuwe Zakelijkheid tot Wederopbouw. Op basis van de bouwfasering hebben wij de complexen per fase gewaardeerd en geadviseerd over behoud en herontwikkeling.