Contrei

Hoe bouw je een serie karakteristieke loodsen om tot een bruisende evenementenlocatie? Dit vroeg het Havenbedrijf Rotterdam zich af toen zij ons in 2014 uitnodigden om een bouwhistorisch onderzoek met aanbevelingen tot transformatie te maken voor de Onderzeebootloodsen op het terrein van de voormalig Rotterdamse Droogdok Maatschappij (RDM) op Heijplaat, Rotterdam.

De loodsen liggen op RDM-West, waar de scheepshellingen voor de nieuwbouw en reparatie van schepen al sinds het interbellum gevestigd zijn. De loodsen, in feite overdekte scheepshellingen, zijn  tussen 1929 en 1946 gebouwd. De bouw van onderzeeboten was de meest prestigieuze activiteit op de werf.

De loodsen zijn gerealiseerd in de voor de werf kenmerkende ‘RDM-stijl’; hierbij werden de gevelwanden opgetrokken uit stalen draagconstructies, rood geschilderd, met een invulling van  metselwerk. De optimalisering van bouwtechniek en gebruikskwaliteit, in combinatie met een krachtige, eenduidige gevelarchitectuur was hierbij het uitgangspunt. De RDM-stijl vormt, tezamen met de zakelijk-expressionistische architectuur, hét beeldmerk van het werfterrein dat inmiddels onderdeel uitmaakt van het beschermd stadsgezicht Heijplaat.

De opname van de loodsen bracht fascinerende monumentale onderdelen aan het licht. De Middenloods uit 1929 bleek te zijn opgebouwd met een uit Duitsland geïmporteerde geklonken staalconstructie en was voorzien van grote stalen gevelkleppen die bij de tewaterlating van de schepen verwijderd werden. De constructie van de Oostloods (1936-1938)  bestond uit bijzondere  stalen portaalkolommen op betonnen pijlers. In de Jagerloods bleken vier enorme schuifdeuren aanwezig te zijn die nodig waren bij  de tewaterlating van onder andere onderzeeërs van de ‘Walrusklasse’. Hier liepen de meest geavanceerde onderzeeërs van stapel, die wereldwijd de toon aangaven. In het onderzoek  is een beschrijving van een aantal van deze schepen opgenomen, om het verhaal van de plek uit te diepen.

Het onderzoek resulteerde in een advisering voor de omgang met de verschillende gebouwen om de verschillende participanten  – de architect, de technisch adviseurs, de commissie Welstand en Monumenten en het ‘quality team’ van het Havenbedrijf – een  handvat te bieden bij de ontwikkeling  van dit voor Nederland zeer waardevolle industriële erfgoed. De Onderzeebootloodsen zijn mede op basis van deze adviezen getransformeerd tot de unieke evenementenlocatie ‘De Onderzeebootloods’.