Contrei

Als kleine havenstad waar de veerboten naar Terschelling en Vlieland vertrekken, is er in de zeehaven van Harlingen doorgaans veel reuring. Voor de meeste bezoekers is Harlingen in de eerste plaats de vertrekplaats voor een zeiltocht of een bezoek aan één van de Waddeneilanden. Toch heeft Harlingen – als één van de historische Friese elf steden – ook een uiterst charmante binnenstad. Het is zelfs de enige historische stad met een nog vrijwel intacte historische stadskern in Nederland die direct – zonder intermediair van een kanaal of zeearm – aan open zee ligt. Dat verleent de stad een zeer sterke en zeldzame identiteit.

Harlingen heeft al veel werk verzet om de bewoonbaarheid van de binnenstad en de voorzieningen in de haven en de binnenstad voor toeristen te verbeteren. Wat gemist werd was een heldere visie op de ruimtelijke kwaliteit van de routes van en naar de zeehaven en de binnenstad. In 2014 werd ons bureau door de Gemeente Harlingen gevraagd een onderzoek te doen naar ruimtelijke karakteristieken en kwaliteiten van de hoofdentrees.

Harlingen heeft drie hoofdentrees: route Noord (vanaf de N31 naar Waddenpromenade), route Oost (vanaf de N31 naar de Zeeweg) en route Zuid (vanaf de Westerzeedijk naar de Zeeweg). Deze routes worden gedomineerd door vervoersbundels en een hoofdwegstructuur die niet altijd even begrijpelijk of herkenbaar is, maar ook her en der verrommeld en weinig aantrekkelijk is. Ook het traject vanaf het NS-Station naar de binnenstad is door ons onderzocht.

Voor deze opgave heeft ons bureau voor al deze routes een ‘Ruimtelijk Kompas’ vervaardigd. Per entree is het kompas opgebouwd uit een analyse van verschillende secties van de routes, waarin het wegprofiel, de randinvullingen en de gebruiks- en belevingswaarde onder de loep zijn genomen. Deze karakteristieken werden afgezet tegen de bestaande planvorming. De analyses in kaart, beeld en tekst zijn vertaald naar een ‘koers’, waarbij – ook weer per sectie van de route – een serie adviezen en aanwijzingen zijn opgenomen. In geïllustreerde kaderteksten is voor problematische secties van de routes dieper ingegaan op de sterke en zwakke facetten van de ruimtelijke kwaliteit. Een groot deel van de adviezen zijn verwerkt in scenario-achtige sfeerbeelden.

Het Kompas is in de jaren na publicatie door de gemeente Harlingen gebruikt als leidraad bij de begeleiding van ruimtelijke plannen voor de hoofdroutes. Op enkele locaties zijn onze aanbevelingen al zichtbaar in het ontwerp van de openbare ruimte.